Cholesterol - Wszystko co musisz o nim wiedzieć!

Wysokie stężenie cholesterolu jest jednym z czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, czyli chorób serca i układu krążenia. Najczęstszą ich przyczyną są zaburzenia gospodarki cholesterolowej.

Co to jest cholesterol?

Cholesterol to przede wszystkim substancja tłuszczowa, która przypomina wosk. Cholesterol jest kluczowym składnikiem strukturalnym błon komórkowych ludzkiego organizmu. Stanowi on materiał budulcowy do produkcji hormonów steroidowych. Jednak w momencie, kiedy we krwi krąży zbyt dużo cholesterolu prowadzi to do poważnych schorzeń. Cholesterol występuje w osoczu krwi i tkankach zarówno w postaci wolnej, jak i z kwasami tłuszczowymi. Większość cholesterolu wytwarzana jest w organizmie przez wątrobę, niewielka ilość pochodzi z pożywienia. Cholesterol „porusza się” po organizmie za pomocą krwi, natomiast może się to dziać wyłącznie po połączeniu z białkami. Połączenie białek i cholesterolu nazwane jest lipoproteinami. Rodzaj lipoprotein decyduje o funkcji cholesterolu – czy przenika on do ściany naczynia i utworzy blaszkę miażdżycową czy „wyprowadzi” cholesterol z komórki. U osób z nadwagą i nadciśnieniem tętniczym występują zaburzenia lipidowe tzn. podwyższony poziom „złego” cholesterolu oraz poziom trójglicerydów, a obniżony „dobry” cholesterol. Jego nadmiar może prowadzić do rozwoju miażdżycy, tym samym utrudniając przepływ krwi w naczyniach. Miażdżyca prowadzi do choroby wieńcowej, zawału lub udaru. Główną funkcją cholesterolu jest modulacja płynności błon komórkowych.

Rodzaje cholesterolu

• Cholesterol LDL – lipoproteiny o małej gęstości (LDL) – „zły cholesterol”
• Cholesterol HDL – lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) – „dobry cholesterol”

Cholesterol LDL – zły cholesterol

Lipoproteiny LDL transportują cholesterol z wątroby do komórek i tkanek. U osób z obciążeniem chorobowym nie powinien przekraczać 100 mg. Podwyższenie stężenia LDL we krwi sprawia, że prawdopodobnie cholesterol odłoży się w tętnicach. Z czasem cholesterol LDL, który może gromadzić się w tętnicach oraz łączyć z innymi substancjami, powoduje tworzenie się blaszki miażdżycowej w ścianach tętnic. Prowadzi to zwężenie ich światła, a zarazem zmniejszenie elastyczności. Krew z trudnością przepływa przez naczynia krwionośne. Dlatego też, LDL nazywane jest „złym cholesterolem”.

Cholesterol HDL – dobry cholesterol

Lipoproteiny HDL odprowadzają nadmiar cholesterolu z tętnic, a następnie przenoszą go do wątroby, gdzie zostaje rozłożony i usunięty z organizmu. Dobry cholesterol zapobiega miażdżycy, a jego stężenie powinno być większe niż 35 mg/dl. Wyższe stężenie HDL zwiększa transport cholesterolu z komórek z powrotem do wątroby, usuwając go z systemu transportującego, zanim odłoży się w tętnicach. Wysokie stężenie HDL hamuje rozwój miażdżycy, a tym samym zmniejsza prawdopodobieństwo powstawania choroby wieńcowej.

Trójglicerydy

Trójglicerydy to tłuszcze proste, które transportowane są we krwi za pomocą lipoprotein. Stanowią materiał energetyczny dla komórek. Jeżeli zaspokajamy potrzeby energetyczne, wówczas trójglicerydy są magazynowane w postaci tkanki tłuszczowej. Prawidłowe stężenie trójglicerydów nie przekracza 100 mg/dl. Podwyższone trójglicerydy prowadzą między innymi do chorób układu krążenia. W przypadku zwiększonego stężenia trójglicerydów ich poziom wzrasta 150-199 mg/dl.

Przyczyny podwyższonego stężenia trójglicerydów w surowicy:

• Nadwaga
• Otyłość
• Mała aktywność fizyczna
• Nadmierne spożycie alkoholu
• Dieta z dużą ilością węglowodanów
• Cukrzyca typu 2

Co podnosi cholesterol?

Cholesterol w dużej części powstaje w wątrobie, a pozostała część pochodzi z pokarmów spożywczych takich jak: mleko, ser czy mięso. Wysokie stężenie cholesterolu zazwyczaj nie powoduje typowych i widocznych objawów. Duża część społeczeństwa nie zdaje sobie sprawy z podwyższonego cholesterolu we krwi. Dlatego tak istotne jest wykonywanie regularnych badań. Wysokie stężenie cholesterolu może dotyczyć osób w każdym wieku, każdej płci czy każdego pochodzenia etnicznego. Natomiast pojawiają się czynniki od nas niezależne, które mogą doprowadzić do takiego stanu: niedoczynność tarczycy, choroby nerek, wątroby, choroby genetyczne.

Czynniki, przyczyniające się do wzrostu cholesterolu, a tym samym do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych:

• Nadciśnienie tętnicze
• Palenie tytoniu
• Nadwaga
• Otyłość
• Brak aktywności fizycznej
• Nadmierne spożywanie alkoholu
• Niewystraczające spożycie warzyw i owoców
• Cukrzyca typu 2
• Niezdrowa dieta, bogata w nasycone kwasy tłuszczowe

Badanie cholesterolu

Stężenie cholesterolu można oznaczyć z niewielkiej ilości próbki krwi żylnej, pobieranej ze zgięcia łokciowego. Po pobraniu krwi w przychodni czy ośrodku zdrowia, zostaje ona wysłana do laboratorium, gdzie poddawana jest analizie. Badanie powinno być wykonywane na czczo, nie należy spożywać pokarmów 12 godzin przed pobraniem krwi. Optymalna ilość cholesteroli jest uwarunkowana prawidłowym przebiegiem procesu biosyntezy cholesterolu endogennego oraz dostarczeniem ze źródeł egzogennych takich jak pokarm. Badanie cholesterolu obejmuje określenie całkowitego cholesterolu (TC). Całkowity cholesterol to ilość cholesterolu we krwi i dotyczy dobrego cholesterolu HDL oraz złego cholesterolu LDL.  W przypadku dobrego cholesterolu HDL – im wyższe stężenie tym lepiej, odwrotnie niż przy złym cholesterolu LDL. Stężenie trójglicerydów - im niższe tym lepsze. Wysokie sprzyja chorobom układu krążenia. Stężenie cholesterolu mierzone jest w mmol/l krwi lub w mg/dl krwi. Należy wykonywać badania profilaktyczne, aby kontrolować jego stężenie. Wysokie stężenie LDL zwiększa ryzyko chorób sercowo – naczyniowych. Oczywiście trzeba zdawać sobie sprawę, że palenie tytoniu, siedzący tryb życia, nadwaga czy otyłość również wpływają na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Im więcej czynników tym większe prawdopodobieństwo zachorowalności.

Jak można obniżyć cholesterol?

Jeżeli występuje u Ciebie wysokie stężenie cholesterolu, należy udać się do lekarza rodzinnego, który podejmie decyzję jakie leczenie podjąć. Lekarz rodzinny może zlecić stosowanie leków obniżających poziom cholesterolu. Do najczęściej stosowanych leków należą statyny, które blokują produkcję cholesterolu w wątrobie. Leki należy brać zawsze po konsultacji z lekarzem. Należy jednak pamiętać, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Warto wprowadzić zdrową i zbilansowaną dietę, unikać palenia tytoniu i prowadzić aktywny tryb życia.  

 

 

Bibliografia:

1. Kucharska, I. Burakowska, L. Wronka, B. Sińska, M. Milewska, M. Zegan, E. Michota-Katulska; Skład ciała, a profil lipidowy chorych na nadciśnienie tętnicze; Zakład Żywienia Człowieka; Pielęgniarstwo Polskie, 2016
2. Szczęch, K. Narkiewicz; Zaburzenia lipidowe; Choroby serca i naczyń; Via Medica, 2006
3. Gorczyca – Michta, B. Wożakowska – Kapłon; Pacjent z nadciśnieniem tętniczym i hipercholesterolemią – czy możemy być skuteczniejsi w leczeniu?; Folia Cardiologica; 2017
4. Użarowska, M. Surman, M. Janik; Dwie twarze cholesterolu: znaczenie fizjologiczne i udział w patogenezie wybranych schorzeń; Kosmos, Problemy nauk biologicznych, 2018
5. pl/zdrowe-porady/wszystko-na-temat-cholesterolu/#eb0ba761